КУИМ ЧОЙ
(мойдкыв)
Олісны-вылісны пӧрысь гозъя. Налӧн вӧлі куим ныв. Тулысын батьыс петіс град йӧр гӧрны, нывъясыс град лэптыны кутісны. Лэптісны, лэптісны, видзӧдлісны — град костӧд зарни бӧжа кань котӧртӧ. Ыджыд ныв шыбитіс зыртӧ, котӧртіс кань бӧрся. Вӧтчис сы бӧрся потшӧс дорӧдз. Потшӧс дорын кань тупыльтчис да ошкӧ пӧри. Сувтіс нывлы паныдӧн да шуӧ:
— Ме вылӧ сӧв, он кӧ, ме тэнӧ сёя. Бӧрдігтырйи ныв пуксис ош вылӧ. Ош нуис сійӧс гортас.
Аскинас кык ичӧт нылыс бара петісны град лэптыны. Лэптісны, лэптісны, видзӧдлісны — град костӧд зарни бӧжа кань котӧртӧ. Шӧркост ныв вӧтчис сы бӧрся, котӧртіс бара жӧ потшӧс дорӧдз. Потшӧс дорын кань тупыльтчис да ошкӧ пӧри. Бергӧдчис нывлы паныдӧн да шуӧ:
— Ме вылӧ сӧв. Он кӧ, ме тэнӧ сёя.
Бӧрдігтырйи ныв пуксис ош вылӧ. Ош нуис сійӧс гортас, лэдзис дінӧ дай шуӧ:
— Олӧй кыкӧн.
Аскомысьнас коймӧд ныв ӧтнас нин петіс град лэптыны. Лэптіс, лэптіс, видзӧдліс — град костӧд зарни бӧжа кань котӧртӧ. Ныв сы бӧрся. Вӧтчис потшӧс дорӧдз. Потшӧс дорын кань пӧртчис ошкӧ дай шуӧ:
— Ме вылӧ сӧв. Он кӧ, ме тэнӧ сёя.
Бӧрдігтырйи ныв сӧліс ош вылӧ. Ош нуис сійӧс гортас дай шуӧ:
— Коймӧдӧс вайи. Ті овлӧ ас кежаныд, ме кыйсьыны ветла.
Ош муніс. Куим чой олӧны ош керкаын, тӧлкуйтӧны бать-мамлы гӧснеч мӧдӧдны. Ош локтас гортас, а нывъяс и шуӧны сылы:
— Вай жӧ, ошкӧ, сундук вӧч миянлы да ыджыдджыкӧс, мед сувтны и водны тӧран сэтчӧ. Гӧснеч гортӧ мӧдӧдам. Аски тэ и нуан.
Ош вӧчис сундук, нывъяс личкалӧмӧн тэчисны сундукӧ эмбурсӧ, сэсся медічӧт чойсӧ пуксьӧдісны дай мӧдӧдісны ошкӧд гортас. Сӧмын пӧ сундуктӧ эн восьтыв, эн тӧдмав, мый сэн эм.
Ош мӧдӧдчис сундукӧн.
— Зэв тай нӧ мыйкӧ сьӧкыд. Мый бара тэчӧмаӧсь та мындасӧ? Видлыны лоӧ, — шуӧ.
— Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза! — кыліс кодлыськӧ гӧлӧс ош. Ош повзис да эз лысьт восьтыны сундуктӧ.
Нуис, нуис да бара кӧсйис видзӧдлыны.
— Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза!
"Мый нӧ тайӧ, — думайтӧ ош. — Кӧсъя на вӧчны, а кодкӧ казялӧма нин". Водзӧ мӧдӧдчис ош.
Нуис, нуис... Зэв сьӧкыд сундукыд. Коймӧдысь кӧсйӧ видлыны.
— Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза! Ош эз лысьт видлыны, водзӧ мӧдӧдчис.
Коркӧ дыр мысти пӧрысь гозъя ордӧдз кыскас сундуктӧ, шыбитас кильчӧ вылас дай шуас:
— Налӧ, пӧрысь гозъя. Нывъясыд гӧснеч ыстісны.
Пӧрысь гозъя пыртісны сундук керкаӧ, полігтырйи восьтісны сійӧс — сэні ныв. Зэв нимкодь лои налы.
Ош локтас гортӧ, а сылы мӧд сундук тшӧктасны вӧчны. Ош вӧчас. Нывъяс тырыс сӧвтасны эмбур, пуксяс сэтчӧ шӧркост чойыс. Ыджыд чойыс ошкӧс сундукӧн мӧдӧдас бать-мам ордас.
Ош мунӧ, зэв сьӧкыда сундук нуӧ. "Видлыны лоӧ, мый татшӧм сьӧкыдсӧ ме кыска".
— Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза! — кодкӧ горӧдас.
Ош повзяс да оз и лысьт видлыны. Водзӧ мунӧ. Нуас, нуас да бара кӧсъяс видлыны, да оз и лысьт. Пыр и горӧдас кодкӧ : "Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза!"
Мӧд сундуктӧ ош бара кильчӧ помас пӧрысь гозъялы шыбитас.
— Налӧ, — шуӧ — пӧрысь гозъя, босьтӧ, нывъясыд гӧснеч мӧдӧдісны.
Пӧрысь гозъя сундук пыртісны керкаӧ, восьтісны — сэн шӧркост ныв. Зэв нимкодь лои налы.
Ош локтас гортас. Бара сылы тшӧктасны сундук вӧчны. Зэв ыджыд сундук вӧчас ош. Ныв личкалӧмӧн сӧвтас да сӧвтас сэтчӧ эмбурсӧ, сэсся куим гыр лӧстас сувтӧдас, гӧрд дӧрӧмӧн дӧрӧмӧдас, сарапанӧдас, куимлаӧ сьӧлыштас дай шуас: "Ті миян пыдди сёрнитӧй". Ачыс пырас сундукӧ.
Ош кашкӧ-кыскӧ пӧрысь гозъя ордӧ сундук. Видзӧдлыны кӧсйыліс, мый эм пытшкас, да эз и лысьтлы. Мыйӧн сувтас, пырысьтӧм-пыр кодкӧ горӧдас: "Эн лысьт, эн лысьт, дон син, кань син. Аддза ӧд, аддза!"
Воис ош пӧрысь гозъя ордӧ, бруткис сундук кильчӧ помас:
— Налӧй, — шуӧ, пӧрысь гозъя, нывъясыд гӧснеч мӧдӧдісны.
Пӧрысь гозъя сундук пыртасны, восьтасны — коймӧд ныв сэн. Зэв нимкодь лои налы.
Ош локтас гортас, видзӧдӧ: куимнан нылыд лӧстын сулалӧны, мича сарапанаӧсь, гӧрд дӧрӧмаӧсь.
— Мый нӧ сэтчӧ кайӧмныд, бур аньяс? Вайӧ сёйны! Зэв ёна кынӧмӧй сюмалӧ.
— Пыр, пыр ваям, — шуӧны дульяс, — асьныс места вывсьыс оз вӧрзьыны.
Ош скӧрмис, босьтіс лэбын дай тойыштіс мый вынсьыс. Гыръяс усины дай лямӧдісны сійӧс. А куим чой ай-мам дінас ӧні олӧны-вылӧны ош эмбурнас.
