ÖКМЫСÖД ГÖРÖД YHDEKSÄS KAPPALE
Кывбердлöн да урчитанлöн öткодялана тшупöдъяс, компаратив да суперлатив. Уна лыда генитив да иллатив, уна лыда мукöд вежлöгъяс. Имперфекта пассив. Перфект да плюсквамперфект, налöн сёрникузяын вежöртасъяс. Асыввывса гороскоп пасъяс. Хельсинки йылысь.
ÖТКОДЯЛАН, МЕДВЫЛЫС ТШУПÖДЪЯС KOMPARATIIVI, SUPERLATIIVI
Кывбердлöн суоми кывйын эм куим öтлааститана тшупöд, на пиысь торъя суффиксъясöн пäсйöны öткодялана да медвылыс тшупöдсö. Суоми сёрниын кывбердъяссö тшöтш вежлöгалöны, та вöсна и тшупöдъяслöн суффиксъясыс вежласьöны, тайöс водзсяньыс ковмас велöдны, юраныд сюйны. Водзö вайöдöма öткодялан тшупöдъяслысь артманногсö. Тöдчанатор: -mpi да –in суффиксъяс йитчöны кывбердлöн слаб (генитива) кывдiн дорö.
▀ ▀ ▀
iso ыджыд iso-mpi ыджыдджык iso-in медыджыд
pieni ичöт piene-mpi ичöтджык pien-in медiчöт
nuori том nuore-mpi томджык nuor-in медтом
• Тöд вылö! Некымын кывбердлöн öткодялан да медвылыс тшупöда весьтасъясыс артмöны ёна торъялана кывдiнъясысь, найöс ковмас сюркнявны юраныд. Со найö:
hyvä бур parempi бурджык paras медбур
lyhyt дженьыд lyhyempi дженьыдджык lyhyin меддженьыд
pitkä кузь pitempi кузьджык pisin медкузь
uusi выль uudempi выльджык uusin медвыль
Компаратива кывбердъяс уна лыда пертасын да вежлöгасигöн йитöны -mma/-mmä да ён тшупöдын -mpa/-mpä пертасъяс, а уна лыдын -mpi/-mmi пертасъяс, шуам кöть, suuri «ыджыд» да iloinen «гажа» кывбердъясын.
yksikko öтка лыд monikko уна лыд
Nom. suure-mpi iloise-mpi suure-mma-t iloise-mma-t
Part. suure-mpa-a iloise-mpa-a suure-mpi-a iloise-mpi-a
Gen. suure-mma-n iloise-mma-n suure-mpi-en iloise-mpi-en
Iness. suure-mma-ssa iloise-mma-ssa suure-mmi-ssa iloise-mmi-ssa
Компаративöн вöдитчигöн вель тшöкыда юасьöны кыктор йылысь, кодi-мый ыджыдджык-ёнджык да с.в. Сэки пыртöны сёрниö kumpi нимвежтас, вежöртасыс кодлöн «кодi-мый кыкысь?».
Видлöгъяс:
— Kumpi on kauniimpi, Pariisi vai Rooma?
— Kumpi on voimakkampi, Kiina vai USA? voimakas вына, ён
— Kumpi on oikeampi, vihta vai vasta? vihta = vasta корöсь = корся
— Molemmat sanat ovat oikein, suomen kielessä ne ovat synonyymejä.
oikea ина, правильнöй
Компаратива эмакывъя тэчасъясын тшöкыда овлö эмтор (морт, ловтöмтор), кодкöд мыйкö öткодялöны-öтлааститöны. Тайöс пасъян эмакывйыс век сулалö партитивын либö номинатива эмакыв бердас овлö kuin предлог, рочын сылы лöсялö чем кыв.
Видлöгъяс:
— Kumpi on vanhempi, Tarmo vai Pasi?
— Tarmo on kolme vuotta Pasia vanhempi (vanhempi kuin Pasi), eli Pasi on kolme vuotta Tarmoa nuorempi (nuorempi kuin Tarmo).
Turku on hyvin vanha ja kaunis kaupunki, mutta Pariisi on paljon Turkua vanhempi ja kauniimpi (vanhempi ja kauniimpi kuin Turku).
— Kumpi on kalliimpi, lohi vai silakka? — No tietysti lohi on paljon silakkaa kalliimpi (kalliimpi kuin silakka). silakka салака чери
• Тöд вылö! Vanhemmat «ай-мам» кыв вежлöгасьö компаратива эмакыв моз, шуам кöть, Pasi asuu nyt vanhempiensa luona. luona ордын, дорын
Суперлатив, медвылыс тшупöд артмöдö -in суффикс, кодi йитчö кывбердлöн генитив кывдiн дорö. Сэки тшöкыда кывдiнса a, ä, e бöръя вокалъяс усьöны, шуам, kylmä кöдзыд: kylmä-n → kylmin медкöдзыд, nuori том: nuore-n → nuorin медтом, rikas озыр: rikkaa-n → rikkain медозыр. Мукöд кывбердын бöръя i да ii шыяс вуджöны е вокалö: kallis дона: kallii-n → kallein меддона, siisti сöстöм: siisti-n → siistein медсöстöм.
Cуперлатива кывбердъяс вежлöгасиганыс öтка лыда номинативын да партитивын кутöны -in пертас, мукöд вежлöгын ён тшупöдын йитöны -impa/-impä, слаб тшупöдын -imma/-immä пертасъяс. Уна лыда номинативын кутöны -imma/-immä пертасъяс, мукöд вежлöгас кутöны -impi/-immi, шуам кöть,
yksikko öтка лыд monikko уна лыд
Nom. iso-in kalle-in iso-imma-t kalle-imma-t
Part. iso-in-ta kalle-in-ta iso-impi-a kalle-impi-a
Gen. iso-imma-n kalle-imma-n iso-impi-en kalle-impi-en
Iness. iso-imma-ssa kalle-imma-ssa iso-immi-ssa kalle-immi-ssa
Видлöгъяс:
Suomen kaikkein kallein kaupunki on Helsinki, Venäjän kaikkein kallein kaupunki on tietysti Moskova. kaikkein ставсьыс
Mitkä ovat kylmimmät kuukaudet?
Syktyvkarin paras ja kallein hotelli on Avalon. sijaita лоны кöнкö
Euroopan suurimmat järvet ovat Venäjällä, Karjalassa. Suurin järvi on Laatokka, Euroopan toiseksi suurin järvi on Ääninen.
Volga on Euroopan pisin joki, Petšora on Komin tasavallan pisin ja suurin joki.
УНА ЛЫДА ПЕРТАСЪЯС MONIKON MUOTOJA
Водзджык вöлi висьталöма нин суоми кывйын уна лыдлöн аслыспöлöслун йылысь: мукöд вежлöгъясын уна лыдсö артмöдö -i(j) суффикс, кодi ляскысьö кызвынсö генитива кывдiн бердö. Танi видлалам эмакывдiнын овлана вежсьöмъяссö.
Тайö вежсьöмъясыс матö сэтшöмöсь тшöтш, кутшöмъясöс вöлi нин видлалöма имперфект артмöм йылысь юкöнын. Сiдз, кывдiнса o, ö, u, y вокалъяс оз вежсьыны, на бöрын сулалö уна лыда -i: iso katu: ison kadun → iso-i-lla kadu-i-lla ыджыд уличьяс вылын, talo: talon → talo-i-ssa керкаясын, talo-i-sta керкаясысь. Мукöд кывъясын бöръя вокалыс усьö, а кузь вокалыс дженьдаммö, шуам, asema: aseman → asem-i-lle станцияясö, оma huone: oman huoneen → om-i-ssa huone-i-ssa асланыс жыръясын.
Кык кывпеля кывъясын кö воддза вокалыс a, i, e, то кывводзса а вуджö о шыö, а ä вуджö ö шыö: sana: sanan → sano-i-sta кывъяс йылысь, kissa: kissan → kisso-i-lla каньяслöн. Уна кывпеля кывъясын, торйöн нин -ja/ -jä, -la/ -lä, -na/ -nä, -kka/ -kkä суффикса эмакывъясын кывдiнса a, ä вуджö o, ö шыясö, со кöть, ravintola → ravintolo-i-ssa, lukija → lukijo-i-lla, kahvila → kahvilo-i-ssa, mansikka→ mansiko-i-sta, kapakka: kapakan → kapakoista кабакъясыcь. Кывдiныс кö помасьö дифтонгöн, сэтысь медводдза вокалыс уна лыдын усьö, шуам, työ: työn → tö-i-ssä, suo нюр: suon → so-i-ssa нюръясын, tie туй: tien → te-i-llä туйяс вылын.
Видлöгъяс: merimies морак
Merimiehet ovat käyneet monissa muissa maissa. muu мукöд
Minä pidän vanhoista kauniista taloista. рitää кажитчыны
Pekka ei pidä pienistä lapsista. lapsi кага
Kävitkö sinä talvella teattereissa? En käynyt niissä. niissä наын
Perinteisissä suomalaisissa saunoissa oli hyvä kylpeä. kylpeä пывсьыны
— Sanotaan, että sauna on suomalainen keksintö. Onko se totta?
— Aivan totta! Saunoja on kahta lajia: savusauna ja nykyään sähkösauna. Maalla melkein kaikilla perheillä on oma sauna ja kaupungeissa on sauna melkein jokaisessa rivitalossa ja kerrostalossa. Saunan jälkeen suomalaiset sanovat: Terveisiä saunasta!
keksintö думыштöмтор laji сикас, пöлöс
savusauna сьöд пывсян sähkösauna электровынвиа пывсян
rivitalo öтвизя керка kerrostalo уна судтаа керка
Уна лыда иллатив да эссив пертасъяс артмöмын тшöтш эмöсь аслыспöлöслунъяс. Кыдзи тöданныд нин, тайö вежлöгъясас кывдiныс ён тшупöдын, вежлöг пертасыс артмö уна лыда номинатив кывдiнсянь. Вежлöгыслöн суффиксъясыс -in, -hin, -siin. Бöръя пертасыс торъялö öтка лыда –seen весьтассьыс, öткодялöм могысь: perhe: perhee-seen семъяö → perhe-i-siin семъяясö. Эм торъялöм: -in пертас сулалö öтка вокалъяс бöрын (elokuva кино: mennä elokuviin), а -hin пертас дифтонгöн помасян кывъяс бöрын, шуам кöть, talo: taloon → taloihin, laukku: laukkuun → laukkuihin сумкаясö, tyttö ныв: tyttöön → tyttöihin.
Видлöгъяс. mielenkiintoinen интерес чужтысь
Muissa maissa Päivi tutustuu aina moniin uusiin mielenkiintoisiin ihmisiin.
Menetko sinä töihin? En mene, olen lomalla. Menen elokuviin. loma шойччöг
Kesällä Suomessa käydään viikonloppuina kesämökillä. syksy ар
Syksyllä muuttolinnut lentävät etelän maihin. lentää лэбзьыны
muuttolintu лунвылö лэбзьысь лэбач
УНА ЛЫДА ГЕНИТИВ MONIKON GENITIIVI
Генитивлöн уна лыда пертасъясыс торъялöны öтка лыдаяссьыс, тайö -ien (-jen), -den, -tten, -ten. Торъялö тшöтш и артманногыс: индöм суффиксъяс йитчöны эмакывлöн ён тшупöд дорö, номинативлöн уна лыда кывдiн дорö, кысянь тшöтш артмöны партитив, иллатив да эссив вежлöгъяс. Эмакывъяс кö помасьöны дженьыд вокалöн, сэки уна лыда генитив артмöдö -ien/-jen пертас (j шы петö кык вокал костö), шуам, talo: taloja → talojen керкаяслöн, katu: katuja — katujen уличьяслöн, koulu: kouluja → koulujen, kieli: kieliä → kielten, asema: asemia → asemien станцияяслöн. Кывъясыс кö помасьöны кузь вокалöн да дифтонгöн, то сэки уна лыда генитивсö артмöдö -den/ -tten, шуам кöть, maa: maita → maiden / maitten, opas: oppaita → oppaiden, työ: töitä → töiden / töitten. Эмакывйыс кö помасьö консонант вылö, сэки уна лыда эмакывъясын суффиксыс -ten, йитчö кодi веськыда öтка лыда кывдiн дорö, шуам кöть, mies → miesten, lapsi: lasta → lasten, ihnminen: ihmisen → ihmisten, tytär → tytärten нывъяслöн, kysymys → kysymysten. A co -ja/-jä, -la/-lä, -na/-nä, -kka/-kkä суффикса эмакывъясын уна лыда генитивсö артмöдö кык пертас -den да -tten: kahvila: kahviloiden / -tten, tekijä: tekijöiden / -tten, mansikka: mansikoitten / -den.
Позьö сетны тшöтш дженьыд индöд: уна лыда партитивлöн пертасыс кö -ia/-iä (-ja/-jä), то уна лыда генитивын лоас -ien(-jen). Партитивлöн пертасыс кö -ita/-itä, то генитивлöн лоас -iden.
Видлöгъяс: joukossa чукöрын
Nuorten ihmisten joukossa Liisalla on paljon ystäviä. joukko чукöр
Kenen kanssa menet elokuviin? Menen elokuviin Rantasten kanssa.
Turku tunnetaan myös opiskelijoiden ja turistien kaupunkina.
Monien maiden naisilla on paljon omia salaisuuksia. salaisuus гусятор
—Keiden suomalaisten kirjaililjoiden teoksista pidät? teos гижöд
—Pidän klassisesta kirjallisuudesta, pidän runoilija Eino Leinosta ja proosakirjailija Aleksis Kivestä. runoilija кывбуралысь
ПАССИВ ИМПЕРФЕКТЫН PASSIIVIN IMPERFEKTI
Суоми кывйын пассивыс овлö тшöтш колян кадъясын. Наысь медтшöкыда сёрниын вöдитчöны импеpфекта пассивöн. Сылысь пертасcö артмöдö –ttiin суффикс, кодi ляскысьö кадакывлöн кывпод дорö: puhu-a → puhu-ttiin, osa-ta кужны → osa-ttiin, Kirjakaupassa osattiin myös venäjää «Небöг лавкаын кужисны сёрнитны тшöтш рочöн». Стöчджыка кö, колян када вежöртассö содтö тöдса нин –i суффиксторйыс. Тöдчанатор: кывдiнас кö эм консонантъяслöн вежласьöм, сэки пассив артмö слаб тшупöдсяньыс, 1 морта кывдiнсянь, шуам кöть, kertoa висьтавлыны: minä kerrоn ме висьтавла → kerrottiin висьтавлicны, lukea: minä luen → luettiin; tuntea тöдны: minä tunnnen → tunnettiin.
Пассивлöн соссяна весьтасъясыс артмöны соссяна кадакыв отсöгöн, но сэки подув-кадакывйын суффиксыс -ttu/-ttu, шуам кöть, kerrottiin висьтавлiсны → ei kerrottu эз висьтавлыны, luettiin → ei luettu эз лыддьывлыны, osattiin → ei osattu эз кужны, myydä вузавны: myytiin вузалiсны → ei myyty эз вузавны да с.в.
Пассив артмöдiгöн кывдiнас овлöны сэтшöм вежсьöмъяс, кодъясöс быть ковмас кутны юраныд. II да III чукöрö пырысь кадакывъяссянь, консонантöн помасян кывдiна кадакывъяссянь артмöм колян када пассив пертасъясын -ttiin да -ttu/ -tty суффиксъясын воддза t шыыс оз аскодясь öня када пертасъясын моз, öткодялöм могысь, juoda юны → juodaan, но → juotiin юисны, ei juotu эз юны, tehdä вöчны → tehdään, но → tehtiin, ei tehty, myydä вузавны → myydään, но → myytiin вузалiсны, ei myyty эз вузавны.
Видлöгъяс: kokous чукöртчöм
Tästä kokouksessa ei vielä sovittu. sopia сёрнитчыны
Huomiseen taidenäyttelyyn kutsuttiin kaikki. huominen аскиа
Tästä asiasta kokouksessa ei puhuttu mitään. mitään нинöм
—Kerrottiinko tänään uutisissa Ukrainan sodasta? sota тыш
—Ei, siitä ei nyt kerrottu mitään. siitä сы йылысь
—Milloin Turun tuomiokirkko rakennettiin? rakentaa кыпöдны
—Se rakennettiin joskus 1200-luvulla. perustaa подулавны
—Milloin Helsinki perustettiin? luulla чайтны, мöвпавны
—Luulen, että se perustettiin joskus 1500-luvulla (tuhatviisisataa).
joskus коркö
ПЕРФЕКТ PERFEKTI
Суоми кывйын куим колян кад, велöдöм нин имперфектысь кындзи бергалö нöшта перфект да плюсквамперфект, найö артмöны кык-куим юкöнысь. Перфект бергалö ёна паськыда да петкöдлö сэтшöм вöвлöм керöм, кодлöн эм кутшöмкö результат либö керöмыс унаысь вöлöма да öнi на овлö. Тшöкыда суоми перфект лöсялö миян II колян кадлы, шуам, Katso ulos! Yöllä on satanut lunta! «Видзöдлы ывлаö! Войнас лымъялöма». Но унаысь лöсялö I колян кадлы да весиг öнiя кадлы (видзöд водзö вайöдöм видлöгъясысь).
Перфект артмö olla кадакывлöн öнiя када пертасъясысь да -(n)nut / -(n)nyt, -(n)neet суффикса колян када актива шöркывйысь, кодöс вöлi видлалöма нин воддза гöрöдын. Перфектлысь соссяна весьтасъяссö артмöдöны olla кадакывлöн соссяна пертасъясыс. Со asua «овны» кадакывлöн мортасян балаыс.
minä olen asunut en ole asunut
sinä olet asunut et ole asunut
hän on asunut ei ole asunut
me olemme asuneet emme ole asuneet
te olette asuneet ette ole asuneet
he ovat asuneet eivät ole asuneet
Вежöртасыс тайö кадыслöн торъялö: сiйö индö сэтшöм керöм вылö, кодi вöлöма водзджык да кодлöн эм результат либö сiйö абу на вежсьöма мöд вылö, шуам кöть, Saariset ovat asuneet Espoossa jo viisi vuotta «Сааринэнъяс олöны Эспооын вит во нин (найö олöны öнöдз на)», Minä olen jo syönyt ravintolassa «Ме сёи (сёйöма) нин ресторанын (сёи да öнi пöт)». Перфектсö тшöкыда пыртöны сёрниö морт олöмысь лоöмторъяс йылысь юöртiгöн (чужöм, велöдчöм, гöтрасьöм, воддза уджъяс йылысь).
Видлöгъяс:
— Milloin sinä olet syntynyt, minä vuonna?
— Olen syntynyt vuonna 1972 kesällä, kesäkuussa Komissa, Kebrassa.
— Missä olet käynyt koulua? syntyä чужны
— Olen käynyt koulua kotikylässäni Kebrassa. kotikylä чужан сикт
— Mistä olet ostanut tuon hatun? hattu шляпа
— Olen ostanut sen toissapäivänä Stockmannin tavaratalosta.tavaratalo универмаг
— Kuule, Timo, oletko sinä naimisissa? olla naimisissa гöтрасьны
— En ole naimisissa enää, minä olen eronnut. erota торйöдчыны
— Missä Te olette oppinut puhumaan suomea?
— Olen opiskellut ensiksi suomen kieltä kesäkurssilla Raumalla vuonna 1991, sitten suomen kielen kursseilla kotikaupungissani.
• Тöд вылö! Торйöдöм кадакыв пертасын Te «тi» юöрпас дорын кыввора кадакывйыс öтка лыдын сулалö оз шыбильöн (olette oppinut): вежавидзана сёрниын, кодкö дорö шыöдчигöн, колян кадъясын кыввора кадакывйыс век овлö öтка лыдын, öти морт вылö индö.
ПЛЮСКВАМПЕРФЕКТ PLUSKVAMPERFEKTI
Плюсквамперфект артмö olla кадакывлöн колян када, имперфекта пертасъясысь да -(n)nut/-(n)nyt, -(n)neet суффикса колян када актива шöркывйысь, кодöс вöлi видлалöма нин воддза гöрöдын. Плюсквамперфектлысь соссяна весьтасъяссö артмöдöны olla кадакывлöн соссяна пертасъясыс имперфектын. Со syödä «сёйны» кадакывлöн мортасян балаыс.
minä olin syönyt en ollut syönyt
sinä olit syönyt et ollut syönyt
hän oli syönyt ei ollut syönyt
me olimme syöneet emme olleet syöneet
te olitte syöneet ette olleet syöneet
he olivat syöneet eivät olleet syöneet
Вежöртасыс тайö кадыслöн аслыспöлöс: сiйö индö помасьöм керöм вылö, кодi вöлöма имперфектöн да перфектöн пасъяна колян кадöдзыс нин. Плюсквамперфектсö позьö комиöдны кыдзи коркö вöвлöм колян кад, шуам кöть, Kokous oli jo alkanut, kun tulin työhön «Чукöртчöмыс вöлi заводитчöма нин, кор ме вои удж вылö».
Видлöгъяс: tavata паныдасьны
Eeva ja Lauri tutustuivat kolme viikkoa sitten. He eivät olleet tavanneet toisiaan aikaisemmin. аikaisemmin водзджык
Kun olin kuunnellut uutiset, kävin nukkumaan. nukkua узьны
—Muistatko Moskovan olympiakisat? muistaa помнитны
—Ne olivat vuonna 1980. En muista niistä mitään, koska en ollut syntynyt vielä silloin. olympiakisat олимпиада ордйысьöм
• Тöд вылö! Колян кадъяслöн соссяна кадакывйыс артмöма колян када актива шöркывйысь. Суоми кывйын ставнас вит шöркыв, найö паныдасьлöны тшöтш лыддянкудса гижöдъясын. Та вöсна водзö вайöдöма шöркывъяссö найöс артмöданторъяс сертиыс:
1) -va/-vä артмöдö öнiя када актива шöркыв (luke-va poika «лыддьысьысь зонка»),
2) -(t)tava/-(t)tävä артмöдö öнiя када пассива шöркыв (näh-tävä kirjain «аддзана шыпас», lue-ttava kirja «лыддян небöг»),
3) -nut/-nyt артмöдö тöдса нин колян када актива шöркыв (men-nyt ihminen «мунöм морт»),
4) -tu/-ttu, -ty/-tty артмöдö колян када пассива шöркыв (teh-ty työ «вöчöм удж»), 5) -ma/-mä артмöдö сiдз шуана актива шöркыв, isän teke-mä lelu «айöн вöчöм чача».
КЫВВОР SANASTO HOROSKOOPPI
Missä kuussa sinä olet syntynyt? Mikä on sinun horoskooppimerkkisi?
Syntymäaika Ihmisen luonne
Oinas Меж 21. maaliskuuta- voimakas, määräilevä,
20. huhtikuuta puhelias
Härkä Öш 21. huhtikuuta- rauhallinen, mukava,
20. toukokuuta itsepäinen
Kaksoset Кыка 21. toukokuuta- puhelias, menevä,
21. kesäkuuta monipuolinen
Rapu Рак 22. kesäkuuta- tunteellinen, materialisti,
22. heinäkuuta temperamenttinen
Leijona Лев 23. heinäkuuta- esiintyvä,
23. elokuuta määräilevä
Neitsyt Ныв 24. elokuuta- muuttuva, tarkka,
22. syyskuuta yksineläjä
Vaaka Вески 23. syyskuuta- puhelias, avoin,
23. lokakuuta seurallinen
Skorpioni Скорпион 24. lokakuuta- utelias, suora,
22. marraskuuta temperamenttinen
Jousimies Лыйсьысь 23. marraskuuta- menevä, suora,
21. joulukuuta puhelias
Kauris Айкöза 22. joulukuuta- rauhallinen, kotoisa,
20. tammikuuta tarkka
Vesimies Вакисьтысь 21. tammikuuta- avoin, boheemi,
19. helmikuuta taiteellinen
Kalat Чери 20. helmikuuta muuttuva,
20. maaliskuuta tunteellinen,
uskollinen
DIALOGEJA
— Kuule, Mervi, minä olen rakastunut!
— Keneen sinä olet rakastunut?
— Minä olen rakastunut Timoon. Olen nyt sitä mieltä, että Timo on minun paras kaverini, opiskelijoista hän on pisin, iloisin, mielenkiintoisin ja kiltein. Minä rakastan Timoa.
rakastua радейтчыны kaveri ёрт
mielenkiintoinen интерес чужтысь kiltti рам
olen sitä mieltä, että мöвпала тадзи, мый rakastaa радейтны
— Hei, Päivi. Mitä kuuluu? Mitä uutta?
— Hei-hei, Liisa. Ei mitään erikoista. Muuten, mitä sinä aiot tehdä ensi kesänä?
— Aion mennä Venäjälle opiskelemaan venäjää ja myös komia.
— Mutta sinähän osaat venäjää. En tiedä, missä puhutaan komia?
— Komia puhutaan Venäjällä Komin tasavallassa. Olen käynyt kymmenen vuotta sitten komin kielen kurssilla Turun yliopistossa, mutta olen unohtanut tavattoman paljon. En muista enää montakaan sanaa. Olen nyt sitä mieltä, että minun pitäisi käydä Komissa, Syktyvkarissa.
— Millä tavalla sinä aiot oppia komin kieltä?
— Haluaisin keskustella enemmän komilaisten kanssa, kuunnella heidän puhettaan kaduilla, kaupoissa ja toimistoissa. Aion käydä Komin kansallisteatterissa, ostaa kaunokirjallisuutta ja tutustua uusiin ihmisiin.
— Minä olen kuullut, että siellä kaupungeissa ei puhuta paljon komia. Komia puhutaan kylissä. Kehotan sinua matkustamaan johonkin kominkieliseen kylään.
— Kiitos neuvostasi. Minulla on yksi vanha ystävä siellä Komissa, hän asuu Pomösdinin kylässä. Tänään lähetän hänelle sähköpostia.
aikoa лöсьöдчыны puhe сёрни
unohtaa вунöдны toimisto кантора
tavattoman paljon шензьымöн уна kansallisteatteri вужвойтырлöн театр
muistaa тöдны, помнитны kaunokirjallisuus серпаса литература
millä tavalla кутшöм ногöн kehottaa вöзйыны, сöветуйтны
keskustella сёрнитны neuvo вöзйöм
kuunnella кывзыны sähke ньöвпошта гижöд
johonkin кытчöкö
PUHEKIELESSÄ HELSINKI ON STADI
Te tiedättekin jo hyvin, että Helsinki on Suomen pääkaupunki ja että se on suurin kaupunki Suomessa. Sanotaan myös runollisesti, että Helsinki on Pohjolan valkea kaupunki. Nyt Helsingissä asuu noin 620 000 ihmistä. Kaupunki perustettiin vuonna 1550. Ruotsin vallan aikana se oli pieni kaupunki, jossa asui 4000 ihmistä. Pääkaupunki siirrettiin Turusta vuonna 1812 kolme vuotta sen jälkeen, kun Suomi oli siirtynyt Venäjän keisarikunnan osaksi. Helsingistä tuli itsenäisen Suomen pääkaupunki 6. (kuudes) joulukuuta 1917.
Helsingin kaunein osa on sen keskusta, jossa on paljon nähtävyyksiä: Senaatintori, Tuomiokirkko, Helsingin yliopisto, Uspenskin katedraali, Esplanadi ja rautatieasema. Sanotaan, että pääkaupungin pisin katu on Mannerheimintie. Sen varrella ovat Suomen kansallismuseo, Suomen eduskunta ja Finlandia-talo. Helsingin korkein rakennus on Stadionin torni. Olen sitä mieltä, että mielenkiintoisin paikka Helsingissä on Korkeasaari, jossa on maan isoin eläintarha. Mutta iloisin paikka on tietysti Linnanmäki, joka on iso huvipuisto. Puhekielessä suomalaiset nimittävät omaa pääkaupunkiaan lyhyesti Stadiksi. Helsinkiläisiä sanotaan stadilaisiksi.
puhekieli сёрнитан кыв itsenäinen асшöр
runollisesti кывбур ног nähtävyys видзöдантор
valkea = valkoinen eduskunta парламент
perustaa подулавны torni башня
siirtää вуджöдны eläintarha зоопарк
keisarikunta царство huvipuisto гажöдчан парк
УДЖЪЯС HARJOITUKSIA
1 удж/harjoitus. Мортав квайт кадакыв юöртана пертаса перфектын.
syntyä «чужны» erota «торйöдчыны» alkaa «заводитны»
Minä ___________ ___________ ______________
Sinä ___________ ___________ ______________
Hän ___________ ____________ ______________
Me ___________ ___________ ______________
Te ___________ ___________ ______________
He ___________ ___________ ______________
unohtaa «вунöдны» siirtää «вуджöдны» syödä «сёйны»
Minä ___________ ___________ ______________
Sinä ___________ ___________ ______________
Hän ___________ ____________ ______________
Me ___________ ___________ ______________
Te ___________ ___________ ______________
He ___________ ___________ ______________
2 удж/harjoitus. Мортав квайт кадакыв юöртана пертаса плюсквамперфектын.
3 удж/harjoitus. Мортав квайт кадакыв соссяна пертаса перфектын.
4 удж/harjoitus. Мортав квайт кадакыв соссяна пертаса плюсквамперфектын.
5 удж/harjoitus. Вочавидз юалöм вылö öткодялан тшупöда кывбердöн.
1. Kumpi on ____________, Pietari vai Petroskoi? (suuri)
2. Kumpi on ____________, Volga vai Volvo? (hyvä)
3. Kumpi on ____________, Moskova vai Kiova? (vanha)
4. Kumpi on ____________, ruusu vai orvokki? (halpa)
5. Kumpi on ____________, tuo kirja vai tämä? (uusi)
6. Kumpi on ____________, Mannerheimintie vai Aleksanterinkatu? (pitkä)
7. Kumpi on ____________, leijona vai tiikeri? (voimakas)
8. Kumpi on ____________, suomen kieli vai kiinan kieli? (helppo)
6 удж/harjoitus. Пырт сёрникузяяясö медвылыс тшупöда кывбердъяс бöрйöмöн.
1. Baikal on maailman_______________ järvi. (syvä)
2. Viron kieli on vaikeaa. Suomen kieli on vaikeampaa. Japani on _______________ (vaikea).
3. Ruotsin __________ ja ____________ kaupunki on Tukholma. (suuri, kaunis)
4. Liisa on oman luokkansa ___________ oppilas. (hyvä)
5. Siperian Verhojansk on maailman ___________ paikka. (kylmä)
6. Volga on Euroopan ____________ joki. (pitkä)
7. Olen sitä mieltä, että Paavo Nurmi on ___________ suomalainen urheilija, juoksija. (tunnettu)
7 удж/harjoitus. Пукты öтка лыда эмакывъяссö уна лыдаясö, генитивын да мукöд вежлöгын. Бала: Papukaija istuu puussa → Papukaijat istuvat puissa.
1. Minä pidän mielenkiintoisesta ihmisestä.
2. Tutustuin äsken iloiseen venäläiseen nuoreen mieheen.
3. Ei kukaan pidä kylmästä kesästä.
4. Italiassa kävin vanhassa laivassa.
5. Tuo ihminen pitää uudesta maasta.
6. Karhu asuu suuressa metsässä.
7. Anun poikaystävällä on uusi iso auto.
8. Opettaja puhuu tärkeästä asiasta.
8 удж/harjoitus. Пукты пасйöм эмакывъяссö уна лыда генитивö.
1. Huomenna keskustelen (vanhat viisaat herrat) _________________________ kanssa.
2. Nykyään Syktyvkar on (opiskelijat, urheilijat, taiteilijat) _______________________ kaupunki.
3. Tallinna on (isot kirkot, mukavat kahvilat, vanhat talot) _________________________ kaupunki.
4. Helsinki on nyt (teatterit, museot, korkeakoulut, puistot) _____________________________ kaupunki.
5. Ateena on (monet nähtävyydet, vanhat muistomerkit) _____________________ paikka.
9 удж/harjoitus. Лыддьы гороскоп йылысь гижöд да вочавидз юалöмъяс вылö.
1. Milloin sinä olet syntynyt, minä vuonna, missä kuussa?
2. Mikä on sinun horoskooppimerkkisi?
3. Millainen sinulla luonne on?
4. Oletko sitä mieltä, että sinun horoskooppimerkkisi on oikea?
5. Oletko sitä mieltä, että sinun horoskooppimerkkisi ei ole oikea?
7. Jos se ei ole oikea, miksi olet sitä mieltä?
10 удж/harjoitus. Вуджöд суоми кывйö Сыктывкар йылысь гижöдтор.
Сыктывкар — Коми республикаса юркар, том йöзлöн да уджалысьяслöн кар, культура да туялан ыджыд шöрин. Карыс сулалö Сыктыв вом дорын, кöнi Сыктыв ю визувтö-усьö Эжваö. Сыктывдiн сикт подулалöма вöлöм 1586-öд воын, сиктысь артмис кар 1789-öд воын. Тайö вöлi коми вöралысьяслöн, чери кыйысьяслöн, му вöдитысьяслöн неыджыд кар. Сэнi сёрнитлöмаöсь комиöн, сöмын нимыс вöлöма роч — Усть-Сысольск. Но комияс нимтылöмаöсь ассьыныс карсö комиöн — Сыктывдiнкар либö Сыктывкар. Сыктывкар нима карыс лоöма 1930-öд восянь. Коми автономия обласьтса юркарöн карыс лоöма 1921-öд воын. Сыктывкарын öнi олö 258 000 морт, на пиысь комиыс 26%. Тайö том йöзлöн, студентъяслöн, уджалысьяслöн, туялысьяслöн, артистъяслöн, кывбуралысьяслöн, спортсменъяслöн да чина йöзлöн кар. Медся интереснöй иныс юркарын Степан изэрд, медкузь уличыс Карл Маркс улич, медгажа иныс Киров парк, кöнi гожöмнас пыр ворсöны челядь. Медмича казьтылан мыгöрыс Иван Куратовлы мыгöр. Коми юркарын эм Коми туялан шöрин, Сыктывкарса канму университет, куим театр, филармония, варччанiн, музейяс, дзик кар шöрас эм тшöтш войтыркостса аэропорт.
визувтны virrata ворсны leikkiä
му вöдитысь talonpoika туялан шöрин tutkimuskeskus
Коми автономия обласьт Komin филармония filharmonia
autonominen alue аэропорт lentoasema